Przyłącz się!

Stettiner
Exploring

Quiz dotyczący ulicy Szczecińkiej (Stettiner Straße) w Berlinie

Przyłącz się!

Ulica Szczecińska w Berlinie (Stettiner Straße) i przebiegająca do niej równolegle Grüntaler Straße z szerokim pasem zieleni to tylko miejsca na mapie Berlina. Droga do pracy, z pracy, na spacer, na plac zabaw, do sklepu, szkoły – to trasy, które codziennie przemierzamy, nie zastanawiając się wiele. Stop, a może jednak? Jak było, co było i kto tu był, sto a może jeszcze więciej lat temu? Czy ulica, którą idę, zawsze nazywała się Szczecińska? I dlaczego Szczecińska? A ten pas zieleni? Zabieramy Cię w podróż odkrywczą, do dzielnicy, którą może znasz, na ulicę którą często spacerujesz. Z nami odkryjesz jej historię i teraźniejszość.

Historia w 5 krokach

Interesują nas ulice, ich nazwy, przebieg, umiejscowienie na mapie miasta, budynki wokół nich i ludzie, którzy w nich mieszkają, pracują, żyją… To właśnie mieszkańcy ulic świadomie i nieświadomie nadają im charakter, nadają im kierunek, kształtują ich historię, nawet wchodzą z nią w mniej lub bardziej emocjonalny związek. Ulica, która w planie zagospodarowania została oznaczona jedynie numerem, dzięki bliskości przebiegu Kolei Szczecińskiej otrzymała w roku 1861 nazwę Stettiner Straße. W tym czasie była mało zabudowana.
Dopiero po przyłączeniu dzielnic Gesundbrunnen i Weddingu do Berlina oraz rozbudowie Kolei Szczecińskiej, teren stał się dzielnicą robotniczą i zaczął tętnić życiem. Pociąg do Stettina sunął powoli przez szybko rozwijające się miasto. Zabierzemy Cię w historyczną podróż! Weź udział w quizie! Nazwy ulica Szczecińska lub Stettiner Straße używamy naprzemiennie, ale chodzi zawsze o tę samą ulicę w Berlinie niedaleko Gesundbrunnen

Jak nazywała się ulica Szczecińska, gdy jeszcze Szczecińską nie była?

Skąd pochodzi nazwa? (Szczecińska)

Pierwsza nazwa drogi, jeszcze nie ulicy, według planu zagospodarowania brzmiała "Straße 74, Abt. X/2" . Droga została wytyczona w 1861 roku i przemianowana na "Stettiner Straße" ze względu na bliskość Kolei Berlińsko-Szczecińskiej.

Ulicę Szczecińską (Stettiner Straße) wytyczono w 1861 roku. Swoją nazwę zawdzięcza bliskości Kolei Berlińsko-Szczecińskiej. Około 180 lat temu wzdłuż ulicy w kierunku Szczecina biegły tory kolejowe.

Kiedy linia została zbudowana?

Tory kolejowe Kolei Berlińsko-Szczecińskiej biegły tędy od 1842 roku do momentu przeniesienia ich w 1897 roku w kierunku dzisiejszego dworca Gesundbrunnen. Ta linia kolejowa była trzecią co do wielkości w Berlinie i biegła przez Bernau do portowego miasta Stettin (dziś Szczecin). Ulica Szczecińska nosi nazwę od stacji docelowej Kolei Berlińsko-Szczecińskiej.

Czy pociągi jeździły tylko do Szczecina?

Od 1 sierpnia 1842 r. pociągi (80 do 100 parowozów) Kolei Berlińsko-Szczecińskiej kursowały stąd w kierunku Bernau, Eberswalde, Angermünde, Szczecina, a w następnych latach pociągi ze Szczecińskiego
Dworca obsługiwały północną część kraju i cały region nadbałtycki.

Jak nazywa się mała kaplica ukryta na podwórku przy Stettiner str 45?

Kaplica Immanuela

Wymień co najmniej 3 budynki przy ulicy Szczecińskiej objęte ochroną zabytków.

Są to kamienice:
Nr 61 do 65
Nr 26
Nr 53

Stettiner Straße i pas zieleni przy Grüntaler Straße dzisiaj

Na rogu Grüntaler Straße i Osloer Straße znajduje się jest tablica informacyjna dotycząca historii ulicy i Kolei Berlińsko-Szczecińskiej. Może Cię zainteresuje, jak wyglądała kiedyś ta okolica i jak zmieniła się w ciągu dziesiątek lat.

StreetArt w przestrzeni publicznej

Czy zwróciłaś/eś uwagę na pas zieleni przy Grüntaler Straße pełen kolorowych mozaik?

StreetArt: Kim był hrabia von Itzenplitz?

Szczecin!
Więcej na VisitSzczecin

Hrabia von Itzenplitz (* 23.02.1799 / † 15.02.1883) był pruskim ministrem, przyrodnikiem i prawnikiem. W 1869 r. zakupił lokomotywę dla Kolei Berlińsko-Szczecińskieji ochrzcił ją swoim nazwiskiem.

Wokół Kolei Berlińsko-Szczecińskiej

Czy wiesz, gdzie znajdował się punkt początkowy Kolei Berlińsko-Szczecińskiej

Jak nazywał się dworzec z którego ruszały pociągi do Szczecina?

Dworzec Szczeciński, Stettiner Bahnhof, dzisiejszy Nordbahnhof w Berlinie.

Jak nazywają się mosty kolejowe po północnej stronie Parku przy Dworcu Północnym (Park am Nordbahnhof)?

Nazywają się Liesenbrücken (Mosty Liesena, od nazwiska Carl Adolf Friedrich Liesen ) i są objęte ochroną zabytków. Dziś w użyciu pozostają jedynie wyremontowane mosty zachodnie. Po moście wschodnim, większym i zardzewiałym prowadziły tory Kolei Berlińsko-Szczecińskiej.

Gdzie stał kiedyś szczeciński dworzec kolejowy?

Budynek stał na dzisiejszym Elisabeth-Schwarzhaupt-Platz. Dziś mieszczą się w nim biura DB, zwane Nordbahnhof Carré. Mieścił się on przy Invalidenstraße na terenie dzisiejszego Berlina-Mitte.

Jaką rolę spełniał tzw. Tunel Szczeciński?

Tunel służył jako połączenie między Schwartzkopffstraße w Oranienburger Vorstadt i Gartenstraße w Gesundbrunnen. Otwarty w 1896 roku, był pierwszym berlińskim tunelem dla pieszych.

Czym jest tzw. „Mały Szczeciński” (Kleiner Stettiner)

Kolej Berlińsko-Szczecińska i dworzec zostały otwarte w 1842 roku. Od 1870 roku rozpoczęto rozbudowę stacji, którą zakończono w 1876 roku. Aby sprostać stale rosnącej liczbie pasażerów, postanowiono oddzielić kolej dalekobieżną od podmiejskiej. Najpierw w latach 1891/92 wybudowano peron, a następnie w 1896 roku, według planów inspektora budowy kolei Armina Wegnera, budynek dworca dla kolei podmiejskiej, który nazwano Stettiner Vorortbahnhof, a potocznie Mały Dworzec Szczeciński (Kleiner Stettiner Bahnhof).

Co znajdowało się na terenie obecnego Parku przy Dworcu Pólnocnym?

Mało kto wie, że liczący ponad 100 lat i zachowany do dziś w całości żółty klinkierowy mur podtrzymujący nasyp dawnej Kolei Berlińsko-Szczecińskiej przy Gartenstraße był najdłuższym fragmentem muru między Berlinem Zachodnim a Wschodnim. Trzymetrowy nasyp kolejowy wraz z całą infrastrukturą został wybudowany w 1876 roku w ramach rozbudowy i poszerzenia linii kolejowej Berlin-Stettin.

Park otwarto 10 lat temu i na każdym kroku napotykamy jego historię, ślady Kolei Szczecińskiej, Muru Berlińskiego i czasów po upadku muru, kiedy roślinność miała czas i wolny wybór, żeby zawładnąć tą wtedy jeszcze ziemią niczyją.

Co to jest i gdzie znajduje się Stettiner Carré?

Stettiner Carré to kompleks budynków za szczecińskim dworcem kolei podmiejskiej, czyli za „Małym Szczecińskim”. Nordbahhof Carré znajduje się obecnie na miejscu dawnego Nordbahnhof (dawniej Stettiner Bahnhof).

Szczecin-Berlin jako binacjonalna inspiracja w literaturze

Przyglądając się mapie Pomorza Zachodniego przypomina mi się porównanie Szczecina do motyla,
któremu w 1945 roku odcięto jedno skrzydło. Z miasta zostali wypędzeni dotychczasowi mieszkańcy, sprowadzono nowych o odmiennej mowie, niepewnych, co przyniesie im przyszłość w zniszczonym przez wojnę Szczecinie. Duże miasto portowe zostało pozbawione swojego zaplecza od zachodniej strony. Nagle donikąd zaczęły prowadzić drogi wylotowe.
Wiersz powstał z potrzeby zwrócenia uwagi na często zapominaną już historię obu mast, miejsc, ulic, mieszkańców – ulicy Berlińskiej w Szczecinie i Szczecińskiej w Berlinie.

Szczecińska w Berlinie
Berlińska w Szczecinie
dwa miasta i dwie ulice
teraz i kiedyś tętniące życiem.
Mury i ludzie
ludzie i mury.
Mury na pewno pamiętają więcej
bo ludzie żyją tu i teraz
i nam się już pamiętać nie chce.
Odeszli ci, którzy słuchali,
stukotu pociągów do Szczecina
i tych z Berlińskiej co żyto siali,
tych też już dawno nie ma.

Trzy stare lipy, co pradziad posadził,
cmentarz, cukrownia, wiatrak i dom,
bruk na podwórkach, stiuk na fasadzie,
zniszczony dworek, a obok stary dąb.
Nie wszystkie drogi do Rzymu prowadzą.
Te prowadziły do dwóch ważnych miast,
którym historia figla spłatała
i odmieniła obie ulice.
Berlińską inaczej nazwała,
Szczecińskiej zmieniła oblicze.

                               Ela Kargol

Ela Kargol

Sie kam 1984 nach Berlin, beschäftigt sich mit Fotografie, die bei Einzel- und Sammelausstellungen in Deutschland und Polen präsentiert wird. Sie ist Mitglied von Städtepartnerschaft Stettin e.V., engagiert in den Initiativen der Berliner Polonia. Elżbieta Kargol interessieren Menschen und ihr Umfeld, in dem sie nach vergangenen Spuren sucht. Initiatorin von historischen Spaziergängen durch Berlin und Stettin. Erlebte Situationen verarbeitet sie in unterschiedlichen literarischen Formen.

Dlaczego Dworzec Szczeciński (Stettiner Bahnhof) zniknął z mapy miasta?

W dniu 01.12.1950 r. stacja otrzymała nową nazwę: Dworzec Północny (Nordbahnhof). Ze względu na zniszczenia spowodowane wojną i położenie w Berlinie Wschodnim, ale przede wszystkim dlatego, że jedyne połączenie kolejowe na krótkiej trasie przebiegało przez Berlin Zachodni, Stettiner Bahnhof został zamknięty i trzy lata później był przeznaczony do rozbiórki. Prace rozbiórkowe trwały do 1962 roku, w tym czasie powstał już Mur Berliński i cały teren stacji znalazł się w pasie granicznym.

Weshalb wurde Stettiner Bahnhof umbenannt?

Nachdem der Stettiner Bahnhof im 2. Weltkrieg stark beschädigt wurde, ließ das DDR-Regime die Station 1950 aus politischen Gründen in Nordbahnhof umbenennen.

Jak nazywa się niemiecki film należący do klasyki filmowej z roku 1946 z Hildegard Knef w roli głównej, którego sceny kręcone były między innymi na Dworcu Szczecińskim?

"Mordercy są wśród nas (niem. Die Mörder sind unter uns) to pierwszy niemiecki film fabularny wyprodukowany w Niemczech po II wojnie światowej zrealizowany w latach 1945 / 1946 w okupowanym Berlinie. Arno Paulsen, jeden z głównych aktorów, urodził się w Szczecinie.

Jak nazywa się urodzony w Szczecinie lekarz i pisarz, który w wieku 10 lat wraz z rodziną przeniósł się do Berlina, a podróż odbył pociągiem i wysiadł na Dworcu Szczecińskim?

Alfred Döblin

Stettiner & Grüntaler Straße: zaangażowani i uczestniczący

Kiedy rozpoczęto przebudowę ulicy Szczecińskiej (Stettiner Straße) w Berlinie i jej okolic?

Dzięki dofinansowaniu z senackiego Departamentu Rozwoju Miasta realizacja pasa zieleni na terenie dawnej Stettiner Straße rozpoczęła się w 2002 roku. Plan przekształcenia starego obszaru kolejowego w pas zieleni pojawił się po raz pierwszy w planie zagospodarowania przestrzennego miasta Berlina z 1965 r. Otwarcie pierwszego odcinka pasa zieleni przy Bad- i Bellermannstraße w dniu 11 września 2003 r. stanowiło zakończenie pierwszej części ważnego projektu budowlano - architektonicznego.

Was ist das Besondere an der Bürgerbeteiligung bei der Umgestaltung?

Cechą szczególną w realizacji projektu był udział dzieci i młodzieży w tworzeniu nowego obrazu ulicy. Dziewczęta z Międzykulturowego Centrum dla Dziewcząt i Młodych Kobiet (MÄDEA) oraz młodzież z SOS Wioski Dziecięcej w ramach rocznego wolontariuszu zaprojektowały mozaikową ławkę jako element placu zabaw opierając się na twórczości hiszpańskiego architekta Antoniego Gaudiego.

Kto obecnie angażuje się?

Od 2016 roku stowarzyszenie Städtepartner Stettin e. V. jest zaangażowane w życie ulicy Szczecińskiej w Berlinie. Organizujemy imprezy informacyjne, wycieczki po dzielnicy dla młodszych i starszych, internetowe prezentacje kulinarnych aspektów regionu, od którego nazwę wzięła ulica Szczecińska. Jesteśmy pasjonatami historii i chętnie dzielimy się naszą wiedzą.

Jeśli interesuje Cię ulica Szczecińska lub kontakt ze Szczecinem, skontaktuj się z nami! Chętnie aranżujemy kontakty, zależy nam na dobrych inicjatywach! A może chcielibyście poznać końcówkę kolei Berlin-Szczecin? Czekamy na Twoją wiadomość!

Praca merytoryczna

Ela Kargol

Engagierte bei
Städtepartner Stettin e. V.

Irena Mitrega

Weddingerin
Stettiner-Berliner Engagierte

Dorota Kot

Vorstandsmitglied bei
Städtepartner Stettin e. V. und Weddingerin

Źródła i dalsze linki

Stettiner Mosaiken
Die eisernen Liesenbrücken 
Gestern und heute: Die Liesenbrücken
Der Mord an Wilczek
Park am Nordbahnhof. Natur trifft auf lebendige Stadtgeschichte
Der Nordbahnhof
Liste der Kulturdenkmale in Berlin-Gesundbrunnen
J. Trümner, E. Kargol, K. Koziewicz, Auf den Spuren der Berliner Mauer, Berlin 2021
Rudi Buchweitz: Zweigbahnen der Berlin-Stettiner Eisenbahn. VNB Verlag B. Neddermeyer, Berlin 2012
Horst Regling, Dieter Grusenick, Erich Morlok: Die Berlin-Stettiner Eisenbahn. transpress, Stuttgart 1996
Peter Bley: Eisenbahnknoten Stettin/Szczecin. VBN Verlag B. Neddermeyer, Berlin 2009

Fotografie

Elzbieta Kargol, Dorota Kot

Kontakt:

info@staedtepartner-stettin.org

Die ehrenamtliche Initiative im Rahmen des Projektes „Exploring Stettiner Straße“ wird vom Aktionsfonds des Quartiersmanagements Badstraße und Städtepartner Stettin e.V. gefördert.