Myśląc o Regionie Morza Bałtyckiego powinniśmy mieć przed oczami ograniczoną liczbę państw, subregionów i miast tychże państw oraz organizacje działające w akwenie Morza Bałtyckiego, które są połączone ze sobą geograficznie oraz poprzez wzajemne współzależności. W wąskim znaczeniu o współpracy bałtyckiej mówimy w przypadku współpracy Szwecji, Finlandii, Rosji, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Niemiec i Danii, a po uwzględnieniu zlewni także Norwegii, Białorusi, Ukrainy, Czech i Słowacji.
Z uwagi na takie ujęcie definicyjne kluczowe znaczenie w przypadku przynależności do Regionu Morza Bałtyckiego odgrywają wzajemne współzależności i zaangażowanie we współpracę w regionie konkretnego podmiotu, miasta, regionu czy państwa. W przypadku miasta Szczecin początki zaangażowania w Regionie Morza Bałtyckiego sięgają już lat 90-tych, a jego nadmorski charakter został zaznaczony nawet w strategii rozwoju miasta.
W dokumencie „Strategia Rozwoju Miasta Szczecina do 2025 roku” możemy przeczytać, iż „geopolityczne położenie miasta (…) zobowiązuje do budowy silnych związków i kreowania konkurencyjnej pozycji w ramach obszarów związanych z nadgranicznym i nadmorskim położeniem”. W strategii określono także, że współpraca w regionie bałtyckim ma wymiar przestrzenny, gospodarczy i ekologiczny.
Organizacją, która miała znaczący wpływ na bałtyckość Szczecina był Związek Miast Bałtyckich (Union of the Baltic Cities- UBC), który powstał w 1991 roku w Gdańsku i którego aktywnym członkiem miasto Szczecin pozostawało przez wiele lat. Głównym celem tej organizacji jest promowanie współpracy i wymiany doświadczeń między miastami w Regionie Morza Bałtyckiego. W 2016 roku Rada Miasta Szczecin stwierdziła jednak, że udział miasta w tejże organizacji nie przynosi miastu już takich korzyści jak wcześniej i zrezygnowała z członkostwa w niej. Nie oznaczało to jednak zmiany bałtyckiej orientacji miasta, do dziś Szczecin pozostaje aktywnym członkiem innej morskiej organizacji- polskiego Związku Miast i Gmin Morskich, które ma już ponad 30-letnią historię funkcjonowania.
Inną organizacją, która odegrała kluczową rolę w otwarciu się miasta Szczecin na Region Morza Bałtyckiego jest Euroregion Pomerania, utworzony w 1995 roku. Do euroregionu należą samorządy Polski i Niemiec- głownie z Pomorza Zachodniego i Meklemburgii- Pomorza Przedniego. Euroregion wspiera współpracę na płaszczyźnie kulturalnej, gospodarczej, turystycznej czy edukacyjnej.
Ważnym elementem współpracy międzynarodowej miast jest współpraca w ramach miast partnerskich. Obecnie Szczecin ma trzynaście miast partnerskich, z czego osiem z nich to miasta z państw zaliczanych do Regionu Morza Bałtyckiego. Miastem, z którym Szczecin współpracuje najdłużej jest niemiecki Rostock. Współpraca sięga 1957 roku i w 2007 roku miasta obchodziły 50-lecie współpracy.
Wstąpienie Polski do Unii Europejskiej (2004) i wejście w życie Strategii Unii Europejskiej dla Regionu Morza Bałtyckiego (2009) przyniosło większą otwartość i znacznie więcej możliwości współpracy dla miasta. Obecnie w Szczecinie odbywają się dwa cykliczne wydarzenia, które podkreślają miejsce Szczecina w Regionie Morza Bałtyckiego.
Pierwsze z nich to Dni Współpracy Polsko-Niemieckiej, odbywające się od 2016 roku w październiku. Celem tego projektu jest intensyfikacja współpracy polsko-niemieckiej, poprzez organizacje wydarzeń o charakterze gospodarczym, kulturalnym, oświatowym i społecznym. Uczestnikami wydarzenia ze strony niemieckiej są między innymi miasta partnerskie Szczecina, podmioty skupiające przedsiębiorców i rozwój gospodarczy, instytucje kultury, placówki oświatowe i stowarzyszenia.
Oprócz współpracy polsko-niemieckiej ważnym kierunkiem współpracy międzynarodowej Szczecina jest współpraca ze Skandynawią. W związku z powyższym drugim ważnym cyklicznym wydarzeniem są Dni Skandynawskie. Podczas wydarzenia dochodzi do podsumowania działań prowadzonych w ramach współpracy samorządów, firm i przedsiębiorstw, instytucji kultury, a także szkół i uczelni. Oprócz promowania już istniejącej współpracy Dni Skandynawskie dają także możliwość zainicjowania nowych projektów i inicjatyw. Dużym wsparciem przy organizacji wydarzenia są ambasady państw skandynawskich i Skandynawsko-Polska Izba Gospodarcza. Od 2021 roku w Szczecinie działa także Dom Skandynawski, przestrzeń w której organizowane są spotkania i wydarzenia skupione wokół tematyki skandynawskiej.
Imprezą, która przypomina miastu, regionowi i całej Polsce o bałtyckości Szczecina są finały regat the Tall Ships Races, które co kilka lat odbywają się właśnie w Szczecinie. Szacuje się, że w 2024 roku Szczecin odwiedziło 1,3 mln odwiedzających. W imprezie wzięło udział 65 żaglowców, a w marinie cumowało150 jednostek pływających. Wcześniej finały regat odbyły się w Szczecinie w 2007, 2013 i 2017 roku. Oprócz tej największej imprezy w Szczecinie odbywają się także cyklicznie Dni Morza czy Zlot Oldtimerów. W 2011 roku, podczas 20-lecia Związku Miast i Gmin Morskich, prezydent Szczecina Piotr Krzystek powiedział „trzeba wspólnie troszczyć się o pożytki płynące z morza”, należy mieć więc nadzieję, że w przyszłości władze miasta Szczecina będą wciąż kontynuowały tę myśl i dbały o rozwój współpracy bałtyckiej.
dr Marta Szulc, Uniwersytet Szczeciński
Zdjęcia: dr Marta Szulc
